کد مطلب:211327 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:107
جوائز و بخشش های سری امام صادق
الذین ینفقون اموالهم باللیل و النهار سرا و علانیه فلهم اجرهم عند ربهم و لا خوف علیهم و لاهم یحزنون
آیه 276 سوره بقره
در شأن نزول این آیه می نویسند: انفاق سر و علن امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام موجب نزول این آیه گردید - چون آن حضرت استغراق در عطا و صدقات داشت این آیه نازل شد.
كسانی كه در شب و روز اموال خود را در راه خدا می بخشند اجری جزیل در پیشگاه حق دارند و بر آنها خوف و ترس و حزنی نیست.
[ صفحه 136]
می نویسند: علماء اتفاق دارند كه صدقات در تطوعات بر مسلم و غیر مسلم جایز است اما در صدقات واجب ایمان شرط است یعنی خمس و زكوة را باید به مسلمان داد ولی در هدایا و تحف و انعام و اكرام و انفاق ایمان شرط نیست به حكم وجدان باید از مستمندان بیگانه هم پذیرائی نمود.
خاصه سلاطین و امرا و حكام و متصرفین ولایات و كشورها كه ضامن زندگی این افراد و طبقات هستند.
حضرت امام صادق (ع) فرمود جدم علی بن ابیطالب امیرالمؤمنین چهار درهم داشت كه دو درهم آن را به ظاهر و دو درهم در باطن و خفا و پنهانی انفاق كرد این آیه نازل شد و پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم او را خواست فرمود یا علی تو را چه بر این انفاق واداشت عرض كرد به امید آنكه یكی از این چهار درهم مورد قبول پیشگاه حق شود - آنگاه نزول آیه را برای او خواند.
خود امام صادق علیه السلام به پیروی جدش از این گونه انفاقهای سری بسیار داشت زیرا صلات و صدقات سری تأثیر عمیق در تحكیم مبانی اجتماع دارد و یك جذبه بسیار قوی در دوستی ایجاب و ایجاد می كند آن عزت و اعتلا و ارتقاء انفاق كنند كه فطری طبیعی است و آن ذلت و انكسار گیرنده كه خواهی نخواهی انكسار نفس دارد یك رابطه محكمی بین دهنده و گیرنده موجود است.
معطی و منفق هر كه باشد خواه پیغمبر یا امام یا پدر یا مربی و گیرنده قبول كننده هر كس باشد (اولی) دارای یك فضیلت و برتری و عزت نفس و كرامت است و (دومی) در یك انكسار و خفت و حقارت قرار می گیرد.
اهمیت انفاق سری این است كه برای اولی یعنی معطی و منفق آن صفات فاضله و ممدوحه هست به اضافه ثواب و رحمت الهی و برای دومی كه گیرنده ای است كه دهنده نمی شناسد و دست احتیاج و نیاز دراز نمی كند در ذلت و خفت و حقارت نمی افتد و ثواب حفظ این مقام هم برای بخشنده و انفاق كننده است كه آبروی كسی را در قبال درهم و دینار خود نمی برد و شرف و حیثیت اشخاص را حفظ می كند روی این مبانی كه آبرو و حیثیت نفوس زكیه بی بضاعت حفظ شود ارباب اخلاق كریمه در صلات و صدقات خود می كوشیدند كه بدون نام و نشانی به كسی چیزی بدهند و نگذارند بفهمند.
[ صفحه 137]
امیرالمؤمنین علی علیه السلام چهارصد خانواده را در كوفه سرا اداره می كرد و امور معیشت آنها را به عهده داشت در حالی كه نمی دانست كیست و از كجا برای آنها آب و نان می آورد تا روزی كه از دنیا رفت معلوم شد او بود زیرا چهارصد خانواده بی آذوقه ماندند.
امام زین العابدین (ع) صد خانواده را در مدینه شبانه طعام و انفاق و اطعام می كرد كه نمی دانستند كی است پشت درب خانه آنها آب و نان و خرما می گذارد تا شبی كه از دنیا رفت معلوم شد زین العابدین بوده.
امام محمدباقر علیه السلام همان عده را به اضافه جمعی دیگر تكفل نموده و معیشت آنها را اداره می كرد كه نمی دانستند از كجا می رسد در حالی كه در ضعف بنیه مالی بود.
امام جعفرصادق علیه السلام هم به پیروی آباء و اجداد خود شبانه درب خانه فقراء و ایتام و مستمندان انفاق سری داشت و نمی خواست با سؤال به كسی چیزی بدهد كه خفت و خواری او برملاء ظاهر گردد و لذا هیآت و صلات و صدقات خود را در سر و خفا به خانه ها می رسانید.
امام جعفرصادق (ع) اصراری داشت كه اسرار مردم را حفظ كند و آبروی آنها را برای حطام دنیوی آن هم ضروریات زندگی نریزد - و دست كسی را به ذلت دراز نبیند.
دست طمع چو پیش كسان می كنی دراز
پل بسته ای كه بگذری از آبروی خویش
و بهترین راه نوع دوستی این است انسان هر آنچه برای خود می پسندد برای برادر مسلمان خود بخواهد و نگذارد آبروی كسی برای درهم و دیناری ریخته شود - خاصه كه امام ولی مطلق الهی و مأمور تزكیه و تهذیب نفوس است باید از صفات ذمیمه بكاهد و به صفات فاضله بیفزاید و این ذلت و خواری نیاز زندگانی را به انفاق سری از بین ببرد.
و لذا اكثر مورخین نوشته اند كه امام ششم علیه السلام شبانه نان و گوشت و درهم و دینار و خرما و زیتون و غیره بر عبای خود می گذاشت و درب خانه ارباب حاجت می برد و خانه به خانه قسمت می كرد و خود شخصا حامل این اغذیه و هدایا بود تا كسی بر سر او واقف نگردد و هیچ كس نفهمید تا روزی كه صلات و هبات او قطع شد فهمیدند از ابوعبدالله جعفر بن محمدالصادق (ع) بوده است. [1] .
این سیره پاك اهل بیت علیهم السلام بوده و بر این منهج همه عمل می كردند و نه تنها در
[ صفحه 138]
مدینه این كار می شد بلكه به دست عمال مطمئن و موثق در عراق برای هاشمیین شبانه سرا هدایائی می فرستاد و گاهی كیسه های دینار به عراق می فرستاد تا بین علویین و هاشمیین تقسیم نمایند.
نكته لطیف این جا است كه برای اقوام و مردان و زنان خاندان خود مقرری سری مقرر كرده بود كه به دست دیگران می داد آنها می گرفتند می گفتند خدا تو را جزای خیر دهد و حق ما را از ابوعبدالله جعفر بگیرد در حالی كه ابوعبدالله صادق نماز می خواند در حق آنها دعا می كرد و در پنهانی برای آنها پول و درهم و دینار می فرستاد.
یك روز یك كیسه دیناری برای ابی جعفر خثعمی كه از اصحاب و رواة موثق خود بود فرستاد و امر كرد به دست یكی از بنی هاشم برساند ولی نگذارد بفهمد از كجا است چون كیسه دینار به او رسید گفت خداوند به تو جزای خیر دهد ولی جعفر برای ما یك درهم نفرستاده با آنكه او مال فراوان دارد. [2] .
امام صادق (ع) این صلات سری را قطع نمی كرد و حتی تا ساعت احتضار كه دستور می داد از موجودی به حسن بن علی الافطس كه پسر اصغر بن علی بن الحسین علیهماالسلام بود هفتاد دینار برسانند در همان حال گفته شد او عزم قتل تو را داشت فرمود و یحكم اما تقرأون والذین یصلون ما امرالله به ان یوصل و یخشون ربهم و یخافون سوء الحساب كه مفاد آن را در سابق گفتیم ضلالت سری به امر الهی سبب خشوع و خضوع است و سبب رستگاری می گردد.
آیه 276 سوره بقره
در شأن نزول این آیه می نویسند: انفاق سر و علن امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام موجب نزول این آیه گردید - چون آن حضرت استغراق در عطا و صدقات داشت این آیه نازل شد.
كسانی كه در شب و روز اموال خود را در راه خدا می بخشند اجری جزیل در پیشگاه حق دارند و بر آنها خوف و ترس و حزنی نیست.
[ صفحه 136]
می نویسند: علماء اتفاق دارند كه صدقات در تطوعات بر مسلم و غیر مسلم جایز است اما در صدقات واجب ایمان شرط است یعنی خمس و زكوة را باید به مسلمان داد ولی در هدایا و تحف و انعام و اكرام و انفاق ایمان شرط نیست به حكم وجدان باید از مستمندان بیگانه هم پذیرائی نمود.
خاصه سلاطین و امرا و حكام و متصرفین ولایات و كشورها كه ضامن زندگی این افراد و طبقات هستند.
حضرت امام صادق (ع) فرمود جدم علی بن ابیطالب امیرالمؤمنین چهار درهم داشت كه دو درهم آن را به ظاهر و دو درهم در باطن و خفا و پنهانی انفاق كرد این آیه نازل شد و پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم او را خواست فرمود یا علی تو را چه بر این انفاق واداشت عرض كرد به امید آنكه یكی از این چهار درهم مورد قبول پیشگاه حق شود - آنگاه نزول آیه را برای او خواند.
خود امام صادق علیه السلام به پیروی جدش از این گونه انفاقهای سری بسیار داشت زیرا صلات و صدقات سری تأثیر عمیق در تحكیم مبانی اجتماع دارد و یك جذبه بسیار قوی در دوستی ایجاب و ایجاد می كند آن عزت و اعتلا و ارتقاء انفاق كنند كه فطری طبیعی است و آن ذلت و انكسار گیرنده كه خواهی نخواهی انكسار نفس دارد یك رابطه محكمی بین دهنده و گیرنده موجود است.
معطی و منفق هر كه باشد خواه پیغمبر یا امام یا پدر یا مربی و گیرنده قبول كننده هر كس باشد (اولی) دارای یك فضیلت و برتری و عزت نفس و كرامت است و (دومی) در یك انكسار و خفت و حقارت قرار می گیرد.
اهمیت انفاق سری این است كه برای اولی یعنی معطی و منفق آن صفات فاضله و ممدوحه هست به اضافه ثواب و رحمت الهی و برای دومی كه گیرنده ای است كه دهنده نمی شناسد و دست احتیاج و نیاز دراز نمی كند در ذلت و خفت و حقارت نمی افتد و ثواب حفظ این مقام هم برای بخشنده و انفاق كننده است كه آبروی كسی را در قبال درهم و دینار خود نمی برد و شرف و حیثیت اشخاص را حفظ می كند روی این مبانی كه آبرو و حیثیت نفوس زكیه بی بضاعت حفظ شود ارباب اخلاق كریمه در صلات و صدقات خود می كوشیدند كه بدون نام و نشانی به كسی چیزی بدهند و نگذارند بفهمند.
[ صفحه 137]
امیرالمؤمنین علی علیه السلام چهارصد خانواده را در كوفه سرا اداره می كرد و امور معیشت آنها را به عهده داشت در حالی كه نمی دانست كیست و از كجا برای آنها آب و نان می آورد تا روزی كه از دنیا رفت معلوم شد او بود زیرا چهارصد خانواده بی آذوقه ماندند.
امام زین العابدین (ع) صد خانواده را در مدینه شبانه طعام و انفاق و اطعام می كرد كه نمی دانستند كی است پشت درب خانه آنها آب و نان و خرما می گذارد تا شبی كه از دنیا رفت معلوم شد زین العابدین بوده.
امام محمدباقر علیه السلام همان عده را به اضافه جمعی دیگر تكفل نموده و معیشت آنها را اداره می كرد كه نمی دانستند از كجا می رسد در حالی كه در ضعف بنیه مالی بود.
امام جعفرصادق علیه السلام هم به پیروی آباء و اجداد خود شبانه درب خانه فقراء و ایتام و مستمندان انفاق سری داشت و نمی خواست با سؤال به كسی چیزی بدهد كه خفت و خواری او برملاء ظاهر گردد و لذا هیآت و صلات و صدقات خود را در سر و خفا به خانه ها می رسانید.
امام جعفرصادق (ع) اصراری داشت كه اسرار مردم را حفظ كند و آبروی آنها را برای حطام دنیوی آن هم ضروریات زندگی نریزد - و دست كسی را به ذلت دراز نبیند.
دست طمع چو پیش كسان می كنی دراز
پل بسته ای كه بگذری از آبروی خویش
و بهترین راه نوع دوستی این است انسان هر آنچه برای خود می پسندد برای برادر مسلمان خود بخواهد و نگذارد آبروی كسی برای درهم و دیناری ریخته شود - خاصه كه امام ولی مطلق الهی و مأمور تزكیه و تهذیب نفوس است باید از صفات ذمیمه بكاهد و به صفات فاضله بیفزاید و این ذلت و خواری نیاز زندگانی را به انفاق سری از بین ببرد.
و لذا اكثر مورخین نوشته اند كه امام ششم علیه السلام شبانه نان و گوشت و درهم و دینار و خرما و زیتون و غیره بر عبای خود می گذاشت و درب خانه ارباب حاجت می برد و خانه به خانه قسمت می كرد و خود شخصا حامل این اغذیه و هدایا بود تا كسی بر سر او واقف نگردد و هیچ كس نفهمید تا روزی كه صلات و هبات او قطع شد فهمیدند از ابوعبدالله جعفر بن محمدالصادق (ع) بوده است. [1] .
این سیره پاك اهل بیت علیهم السلام بوده و بر این منهج همه عمل می كردند و نه تنها در
[ صفحه 138]
مدینه این كار می شد بلكه به دست عمال مطمئن و موثق در عراق برای هاشمیین شبانه سرا هدایائی می فرستاد و گاهی كیسه های دینار به عراق می فرستاد تا بین علویین و هاشمیین تقسیم نمایند.
نكته لطیف این جا است كه برای اقوام و مردان و زنان خاندان خود مقرری سری مقرر كرده بود كه به دست دیگران می داد آنها می گرفتند می گفتند خدا تو را جزای خیر دهد و حق ما را از ابوعبدالله جعفر بگیرد در حالی كه ابوعبدالله صادق نماز می خواند در حق آنها دعا می كرد و در پنهانی برای آنها پول و درهم و دینار می فرستاد.
یك روز یك كیسه دیناری برای ابی جعفر خثعمی كه از اصحاب و رواة موثق خود بود فرستاد و امر كرد به دست یكی از بنی هاشم برساند ولی نگذارد بفهمد از كجا است چون كیسه دینار به او رسید گفت خداوند به تو جزای خیر دهد ولی جعفر برای ما یك درهم نفرستاده با آنكه او مال فراوان دارد. [2] .
امام صادق (ع) این صلات سری را قطع نمی كرد و حتی تا ساعت احتضار كه دستور می داد از موجودی به حسن بن علی الافطس كه پسر اصغر بن علی بن الحسین علیهماالسلام بود هفتاد دینار برسانند در همان حال گفته شد او عزم قتل تو را داشت فرمود و یحكم اما تقرأون والذین یصلون ما امرالله به ان یوصل و یخشون ربهم و یخافون سوء الحساب كه مفاد آن را در سابق گفتیم ضلالت سری به امر الهی سبب خشوع و خضوع است و سبب رستگاری می گردد.
[1] بحارالانوار ج 11 در احوال حضرت صادق (ع).
[2] مناقب ابن شهرآشوب ج 2 ص.